شیوه از بین بردن جهل مرکب انسان ها چیست؟

خبرگزاری مهر-گروه دین و اندیشه: خداوند متعال دین اسلام را برای هدایت انسان ها فرستاده و هر آنچه را برای رسیدن به بالاترین قله فضیلت بدان نیازمندند برایشان تبیین فرموده است. در طرح ملی زندگی با آیه، هر روز ماه مبارک رمضان، مهمان یک آیه از آیات کلام وحی خواهیم بود. تفسیر و تلاش برای فهم قرآن کریم از زمان پیامبر اعظم ( ص) تا به امروز ادامه داشته است و جاودانگی قرآن سبب می شود تا تفسیر آن کتاب در هر عصر و زمانی ادامه یابد؛ چرا که آیات قرآن، مهم ترین و نخستین منبع برای فهم دین به شمار می روند.مهم ترین ویژگی تفسیری که در ادامه، آن را مشاهده می کنید، کوشش در تبیین بعد هدایتی قرآن، یعنی هدف اصلی نزول است: «هُدیً لِلنَّاسِ ».در این تفسیر فقط به کشف معنا و ذکر پاره ای الفاظ و عبارات تفسیری صرف بسنده نمی شود؛ بلکه آنها درآمدی برای تبیین ابعاد هدایتی کلام خداوند قرار داده شده و مخاطب را از معبر لفظ به معنا و از معبر معنا به بلندای هدایت قرآن، سوق می دهد.

طرح زندگی با آیه ها درصدد است که عموم مردم را با مفاهیم آیات منتخب بیش از پیش آشنا کند و خبرگزاری مهر در مجموعه مطالب «زندگی با آیه ها » به صورت تفصیلی و تصویری با بیان استاد محمدعلی انصاری مفسر قرآن کریم، تفسیر این آیات مبارکه را تقدیم نگاه مخاطبان می کند.

سوره بقره آیه 216

کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ کُرْهٌ لَکُمْ ۖ وَعَسَیٰ أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئًا وَهُوَ خَیْرٌ لَکُمْ ۖ وَعَسَیٰ أَنْ تُحِبُّوا شَیْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَکُمْ ۗ وَاللَّهُ یَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ

جنگ [با دشمن] بر شما مقرّر و لازم شده، و حال آنکه برایتان ناخوشایند است. و بسا چیزی را خوش ندارید و آن برای شما خیر است، و بسا چیزی را دوست دارید و آن برای شما بد است؛ وخدا [مصلحت شما را در همه امور] می داند و شما نمی دانید.

نکته ها

یکی از مشکلات بشر ندانستن و آگاهی نداشتن و از آن بدتر جهل مرکب است. شیوه از بین بردن جهل مرکب انسان ها این است که این را به آنها بیاموزیم که افراد احتمال ندانستن بدهند.

کلمه «کُره» به مشقّتی گفته می شود که انسان از درون خود احساس کند، مانند ترس از جنگ. و «کَره» به مشقتی گویند که از خارج به انسان تحمیل شود، مانند حکم اجباری در آیه ی «ائْتِیا طَوْعاً أَوْ کَرْهاً قالَتا أَتَیْنا طائِعِینَ» «1» به آسمان ها و زمین گفتیم: یا با رغبت بیایید یا با اکراه، گفتند: ما با رغبت می آییم.

آیه قبل مربوط به مال دادن بود و این آیه مربوط به جان دادن است.

اکراه از جنگ، یا به خاطر روحیّه ی رفاه طلبی است و یا به جهت انسان دوستی و رحم به دیگران و یا بخاطر عدم توازن قوا و برتری دشمن است. قرآن می فرماید: شما آثار و نتایج جهاد را نمی دانید و فقط به زیان های مادّی و ظاهری آن توجّه می کنید، در حالی که خداوند از اسرار و آثار امروز و فردای کارها در ابعاد مختلفش آگاه است.

جنگ با همه ی سختی هایی که دارد، آثار مثبت و فوایدی نیز دارد. از جمله:

الف: توان رزمی بالا می رود.

ب: دشمن جسور نمی شود.

ج: روح تعهّد و ایثار در افراد جامعه بوجود می آید.

د: قدرت و عزت اسلام و مسلمانان در دنیا مطرح می شود.

ه: امدادهای غیبی سرازیر می گردد.

و: روحیّه ی استمداد از خدا پیدا می شود.

ز: اجر و پاداش الهی بدست می آید.

ح: روحیّه ی ابداع و اختراع و ابتکار بوجود می آید.

جهاد در ادیان دیگر

برخلاف تبلیغاتی که دنیا برای صلح و علیه خشونت دارد، مسئله جهاد در راه دین، در تمام ادیان آسمانی بوده و یک ضرورت حتمی است.

در تورات می خوانیم:

ساکنان شهر را بدم شمشیر بکش و اموالشان را جمع نمای. تورات، سِفر تثنیه، باب 13، جمله 15.

همگی ایشان را هلاک ساز و ترحّم منما. تورات، سفر تثنیه، باب 7، جمله 3.

چون برای مقاتله بیرون روی و دشمن را زیاد بینی، نترس. تورات، سِفر تثنیه، باب 20، جمله 1.

برادر و دوست و همسایه خود را بکشد تا کفّاره گوساله پرستی باشد. تورات، سِفر خروج، جمله 26.

موسی جمعیّتی را به سوی جنگ حرکت داد و مقاتله مهمّی صورت گرفت. تورات، سِفر اعداد، باب 31، جمله 34.

در انجیل متی آمده است:

گمان مبرید که آمده ام تا سلامتی بر زمین بگذارم، نیامده ام تا سلامتی بگذارم، بلکه شمشیر را. انجیل متی، باب 10، جمله 7.

هرکه جان خود را دریابد (و به جنگ نیاید) آنرا هلاک سازد و هرکه جان خود را به خاطر من هلاک کرد آنرا خواهد یافت. انجیل متی، باب 10، جمله 39.

در انجیل لوقا می خوانیم:

دشمنان را که نخواستند من بر ایشان حکمرانی کنم، در اینجا حاضر ساخته، پیش من به قتل رسانید. هرکس شمشیر ندارد، جامه خود را فروخته آنرا بخرد.

در قرآن نیز در سوره های آل عمران، «3» مائده «4» و بقره «5» از وجود جنگ و جهاد در ادیان گذشته، سخن به میان آمده است.

پیام ها

1- ملاک خیر و شر، آسانی و سختی و یا تمایلات شخصی نیست، بلکه مصالح واقعی ملاک است و نباید به پیشداوری خود تکیه کنیم. «عَسی أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ هُوَ خَیْرٌ لَکُم ْ»

2- کراهت و محبّت نفسانی، نشانه ی خیر و شرّ واقعی نیست. «تَکْرَهُوا … وَ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ… تُحِبُّوا… وَ هُوَ شَرٌّ لَکُمْ»

3- جنگ و جهاد در راه دین، مایه ی خیر است. «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِتالُ … وَ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ»

4- تسلیم فرمان خدایی باشیم که بر اساس علم بی نهایت به ما دستور می دهد، گرچه ما دلیل آنرا ندانیم. «وَ اللَّهُ یَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ»